Cao Bằng là địa danh từ lâu đã được nhiều du khách biết đến bởi cảnh sắc thiên nhiên say đắm lòng người. Với vẻ đẹp nguyên sơ của núi rừng, thác Bản Xẻ cũng là một tuyệt tác của thiên nhiên và là điểm đến du lịch đầy tiềm năng cho những ai yêu cảnh quan non nước Cao Bằng.
Nằm cách trung tâm Thành phố khoảng 14 km, sau khi vượt qua những đoạn đường khó và nguy hiểm, ngọn thác nhỏ nằm ở Bản Xẻ, xóm Phan Thanh, xã Quang Trung (Hòa An) hiện ra với vẻ đẹp độc đáo. Thác Bản Xẻ là một trong những dòng thác hoang sơ, ít người khám phá. Ngọn thác được tạo nên bởi những mạch nước ngầm đổ từ trên núi xuống với độ cao khoảng 10 m.
Thác Bản Xẻ như một bức tranh phong cảnh mà con người đã lãng quên giữa núi rừng. Nhìn từ xa, dòng thác hiện ra với vẻ đẹp say đắm lòng người. Giống như dải lụa trắng bay giữa núi rừng, khi lại gần, vẻ đẹp của thác càng trở nên quyến rũ hơn. Vẻ đẹp của thác thay đổi theo mùa nên tùy vào từng thời điểm ghé thăm, dòng thác lại hiện lên với những dáng vẻ kiêu kỳ khác nhau.
Vào mỗi mùa, thác Bản Xẻ có vẻ đẹp riêng. Vẻ đẹp thác Bản Xẻ vào mùa xuân hiện ra như một bức tranh thủy mặc, từng con nước lăn tăn như vui đùa với núi rừng hiền hòa chảy xuống từ vách núi cao. Nước mùa xuân trong và mát lạnh len lỏi qua những khe đá phát ra tiếng kêu róc rách. Rồi từ những khe đá nhỏ, con nước được dòng thác đưa về vun tưới những cánh đồng xa.
Khác hẳn với vẻ đẹp dịu dàng của mùa xuân, vào mùa hè con nước ở thác Bản Xẻ trở nên dữ dội. Từng dòng nước buông mình từ trên cao chảy xuống tạo thành những lớp sương mỏng manh trắng xóa. Mùa hè trên thung lũng Phan Thanh kéo dài từ giữa tháng 6 cho đến hết tháng 9. Thời điểm này, nước từ thác Bản Xẻ đổ về nhiều phục vụ sản xuất, sinh hoạt của người dân. Vẻ đẹp của núi rừng có lẽ được bộc lộ rõ nét nhất, khi dòng thác Bản Xẻ hòa chung với màu xanh của những cánh đồng. Bầu trời mùa hè ở đây cũng trở nên cao và trong xanh hơn. Những đám mây lờ lững chầm chậm trôi về phía những ngọn núi. Rồi như chẳng hay, bức họa tuyệt đẹp được tạo nên giữa những cánh đồng đầy nước, phản chiếu cả một khung cảnh hùng vĩ trong xanh.
Nhưng có lẽ, thác Bản Xẻ đẹp nhất là vào mùa thu. Khi ấy dòng nước trở nên lững lờ, phẳng lặng. Khi cây rừng cũng bắt đầu rũ bỏ lớp áo xanh của mình để khoác lên những màu sắc rực rỡ khác. Tiếng chim cũng trở nên náo động hơn. Cùng với sự chuyển mình của núi rừng, thác Bản Xẻ cũng dần cởi bỏ vẻ dữ dội để đắm mình vào thiên nhiên. Thỉnh thoảng, đùa trong gió những hàng lau trắng muốt lao xao như nuối tiếc mùa sắp sang đông.
Hòa lẫn với vẻ đẹp của ngọn thác là những mái nhà sàn hiện ra thấp thoáng đan xen những thửa ruộng tạo nét sinh hoạt độc đáo mang đậm bản sắc văn hóa của người Tày địa phương. Thung lũng xóm Phan Thanh có gần chục nóc nhà, người dân chủ yếu làm nương và chăn thả gia súc.
Chị Đặng Thị Quỳnh Nhi (Thành phố) chia sẻ: Thác nằm trên những núi đá còn hoang sơ nên giữ được vẻ đẹp riêng có khiến ai cũng thích thú. Hè năm nào tôi với nhóm bạn cũng đến đó để thư giãn, tuy đường khó nhưng chúng tôi vẫn cố gắng ghé thăm để thưởng thức vẻ đẹp của thiên nhiên.
Là một trong những địa danh ít người biết đến và chưa được khám phá, cùng với những cung đường khó và hiểm trở, đây là nơi các bạn trẻ nên lưu ý và cẩn thận nếu có quyết định ghé thăm.
